Rouwverwerking en de echtscheiding

Scheiden wordt vaak ervaren als een grote persoonlijke teleurstelling en als een verlies waarover gerouwd moet worden. Het proces van verliesverwerking verloopt voor iedereen anders. Ieders eigen situatie, eerdere ervaringen en achtergronden spelen daarbij een rol.

Rouwverwerking is een proces dat iemand moet doorstaan na het verlies van iets of iemand waar hij veel waarde aan hecht. Rouwverwerking is kort gezegd, het leren leven met het verlies van datgene wat u dierbaar was. Iedereen rouwt op zijn eigen manier en op zijn eigen tijd.

Op elke vorm van verlies volgt een periode van rouw. Een echtscheiding is een van de meest ingrijpende vormen van verlies. De bekendste theorie over rouwverwerking is de vijf stappen theorie van psychiater Kübler-Ross.

Ontkenning.

De persoon in kwestie probeert het verlies te ontkennen. Bij scheiding is dat bijvoorbeeld de periode voorafgaand aan de scheiding, waarin beiden ontkennen dat het niet meer gaat. Zo komt de waarheid gedoseerd ‘binnen’ en niet als een klap.

Boosheid/protest.

De persoon reageert zich af of protesteert. Ook probeert men soms de schuld op iemand anders af te schuiven. Bij scheiding bijvoorbeeld op de ex en de kinderen.

Onderhandelen en vechten.

Wanneer die woede vervolgens niets uithaalt, zal de persoon proberen het verlies te verwerken door zichzelf doelen te stellen en te onderhandelen. Bijvoorbeeld door te gaan trainen voor bijvoorbeeld een marathon of het ideale gewicht of naar bepaalde momenten toe te leven. Bij een scheiding resulteert deze fase vaak in de bekende vechtscheiding.

Depressie.

Als reactie op het verdriet dat nu niet meer valt te ontkennen, kan depressie optreden. Hij/zij trekt zich terug, denkt ‘het heeft allemaal geen zin meer’ en zoekt soms troost in middelen.

Acceptatie.

Na verloop van tijd accepteert hij het verlies. Hij/zij kijkt voorzichtig verder naar een toekomst, een leven na de geliefde.

Uit de praktijk

Cliënten komen samen om het scheidingsproces in werking te zetten. Beide partijen zijn het in ieder geval eens over het feit dat er voor de kinderen goede afspraken gemaakt moeten worden. Beide partijen willen er zo goed mogelijk uitkomen (win/win situatie) en willen “ontzorgd” worden tijdens het hele proces. In de meeste gevallen is het echter een van de partijen die de knoop doorhakt.

Ik vraag bij aanvang van de begeleiding altijd wie de uiteindelijke beslissing genomen heeft. De partij die de beslissing neemt om te scheiden is meestal een paar stappen verder in het proces dan de partij die (nog) niet wil scheiden.

Partijen beamen het wanneer ik zeg dat een scheiding een rouwproces is. Anders dan wanneer je partner overlijdt. Bij het overlijden verwerk je namelijk dat je je dierbare niet meer zult zien in dit leven. Bij een scheiding verwerk je dat de relatie ontbonden wordt, dat je je moet losweken als partner van de ander, maar dat je nog wel met elkaar te maken hebt, wanneer er kinderen zijn.

De fasen van ontkenning, boosheid, verdriet, loslaten en herstellen/opnieuw beginnen zijn heftig en hebben een enorme impact op een gezinssysteem.

Ik vind het belangrijk, dat partijen tijdens de scheiding respect hebben voor elkaar en dat er ruimte is om over gevoelens van verlies te praten. Het bespreekbaar maken van gevoelens van verlies maakt veel los in het begeleidingsproces. Dat er geluisterd wordt en dat het gezegd kan/mag worden. Wanneer een partij zijn/haar gevoelens van vernedering, afgewezen voelen, negatieve gedachten over de ander bespreekbaar maakt, haalt dit een angel weg en ontstaat er ruimte voor een nieuwe fase in het begeleidingsproces.

Scheiden, een nieuw begin! Maar eenieder ervaart de scheiding op zijn/haar manier. Als cliënten enkele maanden na de scheiding voor een afsluitend gesprek bij mij komen hoor ik vaak: Scheiden, het is een Topsport.